"Corona her yerde: bütün medyada, makalelerde, evlerdeki sohbetlerde ve kafamızın içinde. Açıklığa kavuşturmam gereken ilk şey ise şuydu: Ben MS hastalığım sebebiyle risk altında mıyım?" Serbest gazeteci ve MS blog yazarı Gina böyle söylüyor. Her şeyden önce, Alman Multipl Skleroz Derneği tıbbi danışma kuruluna göre şu anda Multipl Skleroz’u olan kişilerin daha yüksek COVID-19 enfeksiyon riski veya virüse yakalandığında hastalığı daha şiddetli geçirme riski olduğunu varsaymak için bir neden yok. Fakat bazı istisnalar olabiliyor, MS’i tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlar enfeksiyonun getireceği riski arttırabiliyor. Akciğerler daha az havalandırılırsa (örneğin tekerlekli sandalyeye bağımlı ya da yatalak olan kişilerde) enfeksiyon yaşanırsa ciddi bir hastalık seyri oluşabilme ihtimali var. Almanya’da MS hastalığı yaşayan blog yazarlarına corona kriziyle nasıl başa çıktıklarını ve şu anda akıllarından neler geçtiğini sorduk, işte cevapları.
Lütfen bu makalede alıntı yapılan blog yazarlarının Almanca dilinde yazdığını aklınızda bulundurun, iletişim Almanca dilinde kurulmuştur.
1. "Kendinizi bir corona virüs enfeksiyonuna karşı nasıl koruyorsunuz?"
Açıkçası evde kalmak artık hepimizin en hassas olduğu konu, sadece satın alımlar için dışarı çıkmak zorunda hissedebiliyoruz. Bazı MS blog yazarları süpermarket turunu başkalarına bırakmayı tercih ediyor. Caro (MS'e Karşı Kadın Gücü) iki haftadır evde, onun yerine oğlu alışverişe çıkıyor. Jule (FITNESS • YEMEK & MS) için ise mahallesinin manavı her hafta pek çok sağlıklı ve taze ürün getiriyor. Heike ve Gina da süpermarketlere gitmekten kaçınıyorlar.
"Neyse ki bana destek olan bir sosyal çevreye sahibim, alışverişlerimi bu şekilde tamamlıyorum ve hayata devam ediyorum! Böylece uzun market kuyruklarında beklemek zorunda kalmıyorum…"
– Heike (Multipl Sanatlar)
"Alışveriş yaparken, ürünlere daha önce dokunmuş insan sayısını düşünmek beni rahatsız ediyor. Bu yüzden kocam veya ben alışverişe giderken lastik eldiven takıyoruz."
– Gina (Hiç Hasta Değil)
Bazı insanlar için evden çalışmak yeni bir deneyim değil, onlardan biri de Jule (FITNESS • YEMEK & MS). Birgit (Nerdeyse normal! MS ve Hayatım) gibi kişiler için ise corona virüsü farklı bir çalışma şekline adapte olmak anlamına geliyor. Evden çalışmak artık enfeksiyon riskini azaltmak için insanların kişisel temastan kaçınma yollarından biri.
"Sosyal temaslarımı gerçekten minimuma indirdim, özellikle Almanya’da ilk vakaların ortaya çıkmaya başladığı mart ayından itibaren daha fazla dikkat etmeye başladım. Artık evden çalışıyorum, açıkçası evde 3 çocuk varken başka seçeneğim de yok."
– Jusu (Mama Schulze)
Eksiksiz bir el yıkama pek çok MS blog yazarı için alışkanlık haline gelmiş durumda. Söz konusu çocuklar olduğunda ise onlar bunu alışkanlık haline getirmeye pek hevesli değiller; Gina’nın çocukları uzun el yıkamalarını protesto ediyor, fakat tabii ki bu protestolar Gina’yı caydıramaz, ellerini düzgün yıkadıklarından her zaman emin oluyor. Egzersiz yapmamız gerektiğindeyse sosyal mesafenin zorluklarıyla karşılaşabiliyoruz. İletişim kurduğumuz pek çok MS blog yazarı, sadece evin bahçesinde bile olsa dışarı çıkıp egzersiz yapmaya devam ediyor. Tabii ki diğer insanlarla aranıza koymanız önerilen minimum sosyal mesafeye dikkat ederek.
"Önerilen temas mesafesini koruyorum. Çoğunlukla evde kalıyorum, sadece bazen bahçeye çıkıyorum."
– Katrin (Bakım Evindeki Deneyimlerim)
"Günde bir kez eski şehir parkında yürüyüşe çıkıyorum, yaşadığım siteye yakın bir yer. Her zaman diğer insanlardan 2 metre uzakta olduğumdan emin oluyorum. Zaten dışarıda da çok az insan var."
– Caro (MS'e Karşı Kadın Gücü)
Konuştuğumuz bazı blog yazarları, MS hastalığı sebebiyle ek bir önlem almanın gerekmediğini düşünüyor ve bütün halkın enfeksiyondan korunması için alınan önlemleri onlar da uyguluyorlar. Claudia'nın (Hayatına Özen Göster) da dediği gibi; kendinizi korumak, diğer insanlar da kendini koruduğu zaman işe yarayabilir. Claudia ek olarak önlem alması gerektiğini düşünmüyor, Gina da ona katılıyor.
"Gerçekten 'risk altındaki' gruba girmediğim için, ben de kendimi herkesin koruduğu kadar koruyorum."
– Gina (Hiç Hasta Değil)
2. "Fiziksel ve zihinsel sağlığınızı korumada size ne yardımcı oluyor?"
Konuştuğumuz blog yazarlarının çoğu için, corona krizinde fiziksel ve zihinsel sağlığı korumada ipuçları listelerinin başındaki madde rutininizi korumak.
"Bence en önemli şey bu süreç boyunca günlük rutininizi devam ettirmek. Erken kalkmak, işe gider gibi hazırlanmak, evde veya açık havada egzersiz yapmak… Bütün bunlar benim kanepede oturan bir patatese dönüşmememi sağlayan şeyler. Bunları yapmak aynı zamanda ruhuma da iyi geliyor."
– Samira (Kronik ve Harika)
"İyi yönünden bakarsak artık yapmak isteyip de yapamadığımız bazı şeyleri gerçekleştirmek için bolca zaman var! 😉 Bence aniden günü yaşamaya başlamanız ya da bütün gün pijamalarla oturmanız önemli değil, önemli olan kendi günlük yapınızı yaratmanız."
– Heike (Multipl Sanatlar)
Heike zamanının çoğunu dinlenme ve rahatlamaya ve duygularını yansıtmaya harcıyor. Hayatımızı yansıtmamız ve yeniden düşünmemiz gereken bir zaman olduğunu söylüyor. Claudia da korona krizini düşünmek ve büyük resminizi yansıtmak için bir fırsat olarak görenlerden biri.
"Dur! Odaklan! Yansıt! Bu 'kriz zamanlarını' hayatın hakkında düşünmek için kullanmak önemli... Ne istiyorum? Nereye gitmek istiyorum? Hayatta gerçekleştirmek istediğim başka bir şey var mı?"
– Claudia (Hayatına Özen Göster)
Stresi azaltmak da pek çok MS hastası için önemli, MS belirtilerini uzak tutmada büyük fayda sağlıyor.
"Stres seviyemi azaltmanın bana fiziksel ve zihinsel faydası oluyor. Çünkü eğer stresim artarsa, Unthoff fenomeni'ne benzeyen hafif belirtiler yaşıyorum. Ne yazık ki şu anda durumumuz bu. Evin içinde uzaktan eğitim ve ödevler sebebiyle iki sıkılmış, sinirli çocuk ve evden çalışan iki ebeveyniz, oldukça zorlu bir dönem."
– Gina (Hiç Hasta Değil)
Gina stresli durumlardan kaçınmaya çalışıyor ve Hamburg'da yürüyüşe çıkıyor, neyse ki hava dışarı çıkmaya müsait. Çello çalmak onun için dış etkenlerden uzaklaşmak ve stresini azaltmanın başka bir yolu. Egzersiz ve hobilerle uğraşmak da MS blog yazarlarının stresle başa çıkma yöntemleri arasında.
"Hobilerim ve hayatımın büyük bir şiddette değişmediğini düşünmek beni rahatlatıyor. Zaten daha önce de dikkat ediyordum, şimdi de ediyorum. Evde olmayı ve kendimi meşgul kılmayı seviyorum."
– Birgit (Nerdeyse normal! MS ve Hayatım)
"Düzenli ve yalnız olarak koşuya çıkıyorum (MS hastasıyken de bunu yapabiliyorum). Özellikle fiziksel sağlığımı korumada bana iyi geliyor."
– JuSu (Mama Schulze)
Jule aynı zamanda bahçede, terasta veya kısa zamanlı olarak dışarıda olmak üzere günde en az 30 dakika yürümeye özen gösteriyor. İyimser kalmaya ve bu zamanı ailesiyle daha çok iletişime geçerek harcamaya çalışıyor.
"Ben virüs hakkında çok fazla düşünmemeye çalışıyorum. Temas yasağının pozitif yanlarını görmeye ve ekstra zamanımı iyi kullanmaya çalışıyorum. Örneğin artık daha çok ailemle iletişime geçiyorum, eskiden daha sık iletişime geçmeyi hep bir şekilde atlardım. Ayrıca okumak, bloğum için yazmak, bahçe işleriyle ilgilenmek için daha fazla zamanım var, çünkü artık kimseyle randevulaşmıyoruz, buluşma sözü vermiyoruz."
– Jule (FITNESS • YEMEK & MS)
Caro’nun da okumak için daha fazla zamanı var, iki hafta içinde altıncı kitabını bitirmek üzere. Netflix de onu eğlendirmeye yardımcı oluyor. Ruhsal sağlığı için arkadaşlarıyla iletişime geçmenin de önemli olduğunu düşünüyor.
"Evde tıkıldığımı hissettiğim için bazen kendimi ruhsal olarak iyi hissetmiyorum. Ama sevdiğim arkadaşlarım var, onlarla istediğim zaman telefonda konuşabiliyorum. Bunun dışında oğlumla lezzetli yemek yapıyorum, çiçek aldım ve onları büyütüyorum."
– Caro (MS'e Karşı Kadın Gücü)
Caro ayrıca geçtiğimiz hafta boyunca fizyoterapi randevusuna eldivenler ve maskeyle gidebilmiş. Fizyoterapiye başlamadan önce elinizi yıkamanız ve dezenfekte etmeniz gerekiyor. Gina da fizyoterapi randevularına gitmeye devam ediyor çünkü sağlığına iyi geliyor. Girişte bir el dezenfektanı görmek onu rahatlatıyor.
Ruh sağlığına neyin iyi geldiğini sorduğumuzda, Katrin ilaçlarının olumlu etkilerinden bahsediyor.
"İlaçlarım. İyi bir durumda olmamı sağladıkları için mutluyum."
– Katrin (Bakım Evindeki Deneyimlerim)
3. "Hastalığınız ve corona virüsüyle ilgili yeterli bilgi aldığınızı düşünüyor musunuz?"
MS blog yazarları bu soruya farklı cevaplar veriyor. Heike ve Katrin haberler ve internet sayesinde iyi bilgilendirildiğini düşünüyor. Birgit ve Katrin haberlerin yoğunluğuyla boğulmamaya dikkat ediyor. Jule ve Gina yeterli bilgiye erişimlerinin olduğunu düşünüyor.
"MS ve corona virüsü hakkındaki bilgilendirmeleri yeterli buluyorum. MS hastalığımın tek başına risk grubunda olmadığını biliyorum, ama şu anda kortizon yönetimi biraz sakıncalı bir durum yaratabilir. Bu yüzden özellikle şu anda atak yaşamamayı daha fazla diliyorum."
– Gina (Hiç Hasta Değil)
"Bence MS ve virüs hakkında yeterli bilgi var. Nöroloji doktorumla da bu konuda görüştüm. Fakat bazı ilaçlar sebebiyle bağışıklık sistemimizin ya da MS hastalığımızın enfeksiyona karşı nasıl tepki vereceğini söylemek mümkün değil, bu yüzden bütün önlemleri dikkate alacak ve evde kalacağım."
– Jule (FITNESS • YEMEK & MS)
Caro ve Claudia da kendilerini yeterli bilgiye sahip hissediyorlar, Robert Koch Enstitüsü gibi sorularını online olarak sorabilecekleri kaynaklar bulduklarından bahsediyorlar. JuSu da ziyaret ettiği kliniğin MS hastaları hakkında bir bilgilendirme yayınlamaması sebebiyle kendisinin bilgi arayışına başladığından bahşediyor.
"Ne yazık ki corona virüsü ve MS hastalığı hakkında edindiğim tüm bilgileri kendim araştırdım, MS kliniği hiçbir bilgi yayınlamadı.Ama kliniğin de umutsuzca çok fazla çalıştığını düşünüyorum. MS hastalığımın seyri nispeten iyi durumda olduğu için iyi hissediyorum, bence şimdi benden daha acil olarak tavsiyeye ve uzmanlığa ihtiyacı olan hastalar var."
– JuSu (Mama Schulze)
Birgit (Nerdeyse normal! MS ve Hayatım) gazeteci olması sebebiyle yeni corona virüsü hakkında çok fazla şüpheli bilgiler alıyor. Gurular ve şifacılardan da gelen çok fazla yanlış bilgi var. Bu yüzden her gün güvenilir bulduğu birkaç kaynağı kullanarak bilgilerini güncelliyor.
"Konu MS olduğunda organizasyonlar ve kuruluşlardan çok fazla bilgi edinemiyoruz, pek çok yer aynı şeyleri tekrar ediyor. Herkes birbirine yardım etmek yerine kendisi için çabalıyor."
– Birgit (Nerdeyse normal! MS ve Hayatım)
4. "Doktorunuzla konuştunuz mu? Sizin için bir tavsiyesi var mı?"
Konuştuğumuz MS hastalarının pek çoğu hastaneye gitmekten çoğunlukla kaçınıyor ve COVID-19 hakkında soru sormak için doktorlarına telefon açıyorlar. Claudia aile doktoruyla telefonda görüşmesinden bahsediyor:
"Sadece kendi MS hastalığımdan bahsedebilirim, benim durumum için doktorum normal tedavi veya kortizon tedavisi görmememden dolayı ekstra bir riske sahip olmadığımı söyledi."
– Claudia (Hayatına Özen Göster)
Gina henüz nörologuyla iletişim kurmamış, ama herhangi bir atak belirtisi yaşarsa doktoruna normalde ulaşacağından daha hızlı ulaşacağını söylüyor. Jule, mart ayında Almanya’da corona virüsü yayılmaya başladığında kişisel bir tavsiye alabilmek için doktora gitmiş.
"Doktorum mümkünse evden çalışmamı ve hijyen şartlarına uymamı söylemişti. Fakat her şey daha yeni gelişmeye başladığı için, kesin bir şey söylemek için çok erkendi."
– Jule (FITNESS • YEMEK & MS)
Aynı zamanda hasta komitelerinin bir üyesi olan Birgit, bu sayede güvenilir bilgilere erişebiliyor ve doktor tavsiyesi edinmeden de sağlığını koruma konusunda bilgi edinebiliyor.
"MSIF şu anda çok faydalı bir kaynak. Ingilizce bir site fakat anlaması kolay ve güvenilir. MS ve corona virüsü üzerine mikrosit çalıştıran ve doğrudan hasta soruları hakkında harika bilgiler veren Prof. Giovannoni de burada."
– Birgit (Nerdeyse normal! MS ve Hayatım)
5. "Şu anda sizin için özellikle işe yarayan bir şey var mı? Bir hastalık sebebiyle 'risk grubuna' dahil olan diğer insanlar için bir tavsiyeniz var mı?"
Katrin ve Cero insanlara evde kalmalarını ve mümkünse alışverişi onların yerine başka birinin yapmasını veya online alışverişi öneriyor. Heike, eğer markete kendileri gideceklerse mümkünse büyük marketleri tercih etmelerini söylüyor, çünkü büyük marketlerde sosyal mesafeyi korumak daha kolay olabilir.
Jule hijyen ve insanlarla temas konusunda alınan önlemlere bağlı kalınmasını öneriyor. Kendisi evden çalışmaktan mutlu, tanıdık ve rahat hissettiği bir ortamda çalışmak onun için daha kolay, daha etkili ve daha az stresli. Jule’nin tavsiyeleri:
"Düzenli olarak kısa yürüyüşler yapın veya en azından temiz hava alın. Aynı zamanda egzersiz yapmanın ve sağlıklı beslenmenin de bağışıklık sistemini sağlıklı tutmada önemi olduğunu düşünüyorum."
– Jule (FITNESS • YEMEK & MS)
Gina bir MS atağı veya kortizon tedavisi nedeniyle risk grubuna ait olsaydı, kesinlikle daha fazla evde kalmaya çalışacağını ve kendini koruyacağını belirtiyor.
"Kortizon tedavisi alırken dışarı çıkmak zorunda kalsaydım kesinlikle maske ve eldiven takardım ve daha fazla dezenfektasyon yapardım. Risk grubunda olsaydım böyle davranırdım ve bir risk grubuna dahil olan herkese bunu tavsiye ederim."
– Gina (Hiç Hasta Değil)
Claudia dikkatinizi virüsten uzaklaştıracak şeylerle uğraşmanın ve arkadaşlarınızla sık sık iletişime geçmenin faydası olacağını söylüyor. Uzun zamandır ertelediği projelerini gerçekleştiriyor ve pozitif kalıyor.
"Corona virüsünü hayatınızın merkezine koymak gibi bir hata yapmayın. Eğer bu konuya herkes dürüst, saygılı ve güvenli bir şekilde yaklaşırsa, bu krizden kurtulabileceğimizi göreceğiz."
– Claudia (Hayatına Özen Göster)
Heike telefon aramalarını sıklaştırmanızı veya eski yöntemle "mektup göndermenizi", eskiden çok fazla konuşmadığınız kişilerle iletişime geçmenizi öneriyor. Ayrıca dikkatinizi dağıtabilmek için hobilerle uğraşmanın kendinizi geliştirmeye de faydası olacağını söylüyor.
"Var olan hobilerinizin peşinden koşmaya ve yenilerini keşfetmeye devam edebilirsiniz, eğitici programlarla yeni beceriler edinebilir veya var olan yeteneklerinizi derinleştirebilirsiniz. Neyse ki internetteki olanaklar sınırsız."
– Heike (Multipl Sanatlar)
Birgit ritüeller bulmak ve organize bir günlük hayat yaşamayı önemli buluyor. Onun tavsiyesi ise ara sıra arkadaşlarla dijital bir kahve dedikodusu yapmak.
"Birine kart yazın, uzun süredir konuşmadığınız biriyle iletişime geçin. Bu zamanı kendinize yeni planlar ve hedefler belirlemek için kullanın. Uzun zamandır ne yapmak istiyordunuz? Belki de bunu düşünmek için en doğru zaman bu karantina zamanı. Eğer hepimiz alınan önlemlere uyarsak, bu zor günler de geçecek. Sağlıklı kalın, sizin için en iyisini diliyorum!"
– Caro (MS'e Karşı Kadın Gücü)
6. "Çevrenizdeki insanlar için söylemek istediğiniz bir şey var mı?"
"Haberlerde gördüğümüz corona eğrisini birlikte düzleştirelim! Bunun nasıl yapılacağını öğrenmek için ipuçlarını izleyin! Temas yasağına dikkat!"
– Katrin (Bakım Evindeki Deneyimlerim)
"MESAFE, SAYGI VE ŞEFKAT! (acınmak değil)"
– Claudia (Hayatına Özen Göster)
"İnsanların bazı hastalıklara sahip kişilere karşı daha anlayışlı olmasını ve yardımsever olmalarını dilerim."
– Heike (Multipl Sanatlar)
"Evde kalmalarını, diğer insanlara karşı anlayışlı olmalarını ve panikle aşırı alışveriş yapmaktan kaçınmalarını söylemek isterim. Özellikle alışveriş yaparken mesafenizi koruyun, bu krizden ancak düşünceli olarak ve bir topluluk ruhu geliştirerek kurtulabiliriz."
– Jule (FITNESS • YEMEK & MS)
"İnsanlara karşı mesafenizi ve gülümsemenizi koruyun. Pek çok insanın gülümsemeyi unuttuğunu fark ediyorum, corona virüsü bizi gülümsememizden ve eğlencemizden alıkoymamalı. Evet durum ciddi olabilir fakat dikkatinizi başka şeylere vermek, gülmek veya eğlenmek için online bir parti yapmak kimseye zarar vermez. Olumlu düşünceler bulaşıcıdır."
– Birgit (Nerdeyse normal! MS ve Hayatım)
Katkılarından dolayı herkese teşekkür ederiz. Kendinize iyi bakın ve sağlıklı kalın! 💙
MyTherapy Blog'da ilginizi çekebilecek diğer makaleler:
